Atlas Anatomii Klinicznej
Pęcherz moczowy. Uraz pęcherza moczowego.
Pęcherz moczowy jest narządem nieparzystym, zlokalizowanym w miednicy mniejszej, ku tyłowi od spojenia łonowego.
U mężczyzn pęcherz moczowy znajduje się między spojeniem łonowym a odbytnica, natomiast u kobiet za pęcherzem znajduję się pochwa wraz z macica i następnie odbytnica.
W pęcherzu wyróżniamy szczyt pęcherza, który przechodzi w więzadło pępkowe pośrodkowe, trzon pęcherza łączący się ze szczytem i dno pęcherza. W wypełnionym pęcherzu rozróżniamy dodatkowo powierzchnię przednia oraz tylna i dwie powierzchnie boczne. Pęcherz opróżniony posiada jedynie powierzchnie górną i dolną.
Pęcherz moczowy jest zbiornikiem o typowym mięśniowym utkaniu ścian, należy do narządów bardzo rozciągliwych i o dużej zmienności kształtu. W zależności od stanu wypełnienia pęcherz może przyjmować różne kształty. Opróżniony pęcherz przypomina spłaszczony czworościan trójkątny i nie wystaje ponad spojenie łonowe. Kąty utworzone są przez ujścia moczowodów, przyczep więzadła pępkowego pośrodkowego oraz ujście cewki moczowej. Pęcherz w stanie wypełnienia jest zaokrąglony i wystaje ponad spojenie łonowe.
Ujścia moczowodów i początek cewki moczowej wyznaczają trójkąt na dnie pęcherze, który nazywamy trójkątem pęcherzowym.
Ściana pęcherza moczowego składa się z trzech warstw. Najbardziej od zewnątrz występuje błona surowicza (lub błona zewnętrzna), następnie błona mięśniowa
i wyściełająca pęcherz od wewnątrz błona śluzowa. Błona surowicza jest fragmentem otrzewnej i nie pokrywa pęcherz w całości. W stanie opróżnienia błona surowicza pokrywa pęcherz jedynie od góry, w pęcherzu wypełnionym pokrywa szczyt i ścianę tylną. Błona zewnętrzna pokrywa pęcherz moczowy w miejscach nieobjętych błoną surowiczą.Podczas wypełniania się, pecherz unosi się ponad spojenie łonowe a razem z nim otrzewna i dochodzi to stanu kiedy ściana przednia nie pokryta otrzewną styka się z przednią ścianą brzucha. Przestrzeń między przednią ściana pęcherza a powłokami brzusznymi nazywana jest przestrzenią załonową. Przestrzeń załonowa umożliwia dostęp do pęcherza bez naruszania ciągłości otrzewnej.
Błona mięśniowa pęcherza moczowego ma utkanie nieregularne, jednak można wyróżnić trzy warstwy włókien mięśniowych, natomiast nie można ich odseparować od siebie. Od zewnątrz do wewnątrz wyróżniamy włókna ułożone podłużnie, okrężnie i podłużnie. Cała mięśniówka pęcherza wytwarza mięsień wypieracz moczu (pęcherza). Skurcz tego mięśnia przy udziale tłoczni brzusznej powoduje wyparcie moczu z pęcherza i mikcje.
Błona śluzowa rozluźnonego pęcherza moczowego wytwarza liczne fałdy, które zanikają kiedy pęcherz jest wypełniony (rozciągniecie ścian pęcherza powoduje wygładzenie fałdów). Wyjątek od tej reguły stanowi trójkąt pęcherzowy, którego błona śluzowa zawsze pozostaje gładka.
Naczynia tętnicze zaopatrujące pęcherz moczowy odchodzą od tętnicy biodrowej wewnętrznej – tętnica pęcherzowa dolna oraz tętnicy odbytniczej środkowej, drobne gałązki pęcherzowe. Żyły, którymi krew odpływa z pęcherza wytwarzaja obfity splot pęcherzowy, od którego odchodzą duże żyły pęcherzowe górne i dolne będące dopływami żyły biodrowej wewnętrznej. Drenaż chłonki odbywa się do węzłów chłonnych biodrowych wewnętrznych, biodrowych wspólnych oraz węzłów chłonnych lędzwiowych.
Pęcherz moczowy jest unerwiony przez nerwy będące częścią układu autonomicznego. Włókna współczulne z segmentów T11-L3 dochodzą do pęcherza moczowego za pośrednictwem splotu podbrzusznego dolnego. Unerwienie przywspółczulne pochodzi z krzyżowych ośrodków przywspółczulnych (S2-S5) i osiąga pęcherz drogą nerwów trzewnych miednicznych.
Uraz pęcherza moczowego
Urazy pęcherza moczowego dzieli się na urazy zamknięte oraz urazy otwarte. Uraz zamknięty pęcherza ma charakter pęknięcia i powstaje w skutek tępych urazów podbrzusza. Uraz otwarty jest to zranienie pęcherza moczowego, np. przez odłamek kostny.
Urazy pęcherza moczowego powstają najczęściej przy urazach miednicy, takich jak złamania ramion kości łonowych, rozejście się spojenia łonowego.
Objawy występujące przy uszkodzeniu pęcherza moczowego podzielone są na objawy występujące przy zranieniu wewnątrzotrzewnowym i zewnątrzotrzewnowym. Objawy uszkodzenia wewnątrzotrzewnowego mają charakter rozwijającego się zapalenia otrzewnej, występują wymioty, wzmożone napięcie mięśni brzucha, odruchy otrzewnowe. Przy urazie zewnątrzotrzewnowym pojawia się obrzęk powyżej spojenia łonowego, badanie palpacyjne okolic podbrzusza wywołuje ból u pacjenta. Po pewnym czasie rozwija się zakażenie przechodzące na sąsiednie narządy. Urazom pęcherza zawsze towarzyszy krwiomocz oraz trudności z oddawaniem moczu.
Diagnozę stawia się na podstawie wywiadu, badania fizykalnego oraz urografii. Przy uszkodzeniu pęcherza niezbędna jest interwencja chirurgiczna i leczenie operacyjne.
Piśmiennictwo
1. Davies MR. Anatomy of the nerve supply of the rectum, bladder, and internal genitalia in anorectal dysgenesis in the male. Journal of Pediatric Surgery. 1997 Apr;32(4):536-41.
2. van der Horst C, Jünemann KP. The aging bladder. anatomy and physiology. Der Urologe . 2004 May;43(5):521-6.
3. Morey AF, Iverson AJ, Swan A, Harmon WJ, Spore SS, Bhayani S, Brandes SB. Bladder rupture after blunt trauma: guidelines for diagnostic imaging. The Journal of Trauma. 2001 Oct;51(4):683-6.
4. Marchand TD, Cuadra RH, Ricchiuti DJ. Laparoscopic repair of a traumatic bladder rupture. Journal of the Society of Laparoendoscopic Surgeons. 2012 Jan-Mar;16(1):155-8.
5. Padilla-Fernandez B, Diaz-Alferez FJ, Garcia-Garcia MA, Herrero-Polo M, Velasquez-Saldarriaga JF, Lorenzo-Gomez MF. Bladder neck rupture following perineal bull horn injury: a surgical challenge. Clinical Medical Insights Case Reports. 2012;5:123-8.
© Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Opracowanie strony
