Atlas Anatomii Klinicznej

Zawał serca

Serce

Serce jest centralnym punktem układu krążenia. Narząd ten można podzielić na dwa przedsionki-prawy i lewy oraz dwie komory-prawą i lewą. Strona prawa i lewa podzielone są przegrodą składającą się z przegrody międzyprzedsionkowej i przegrody międzykomorowej. Przez prawą stronę serca przepływa krew uboga w tlen, natomiast po stronie lewej przepływa krew wysoce utlenowana. Serce położone jest w środkowej części klatki piersiowej w worku osierdziowym. Posiada kształt podobny do odwróconego stożka. Wyróżniamy powierzchnię przednią i tylną ( przeponową). Podstawa serca utworzona jest przez powierzchnię obu przedsionków oraz przez wielkie naczynia krwionośne, które wchodzą i wychodzą z serca ( korona serca). Szczyt (koniuszek) serca skierowany jest ku dołowi i wytworzony wyłącznie przez komorę lewą. Przedsionek prawy ma kształt zbliżony do sześcianu. Ściana przednia tworzy zachyłek-uszko prawe-które stanowi pojemność uzupełniającą w czasie napełniania się przedsionka krwią. Ściana górna i tylna po kolei ujście żyły głównej górnej i żyły głównej dolnej. Ściana przyśrodkowa posiada dół owalny, który jest pozostałością po życiu płodowym. W ścianie bocznej uchodzą żyły przednie serca oraz żyły najmniejsze. W ścianie dolnej przedsionka prawego znajduje się ujście przedsionkowo-komorowe wraz z zastawką trójdzielną. W komorze prawej wyróżniamy ścianę przednią, tylną i przyśrodkową oraz podstawę, w której znajduję się połączenie z przedsionkiem prawym. Komora prawa posiada trzy dobrze rozwinięte mięśnie brodawkowate-przedni, tylny i przegrodowy. Mięśnie brodawkowate w obu komorach wysyłają do płatków zastawek w ujściach przedsionkowo-komorowych struny ścięgniste, dzięki czemu zapobiegają cofaniu się krwi. Krew z komory prawej uchodzi do pnia płucnego. Ujście to ograniczone jest przez zastawkę półksiężycowatą. Przedsionek lewy oddaje ze swojej ściany przedniej uszko lewe, które pełni taką samą funkcję jak uszko prawe. Na jego ścianie dolnej znajduję się ujście przedsionkowo-komorowe wraz z zastawką dwudzielną, którędy krew przechodzi do lewej komory serca. Komora lewa dla celów opisowych została podzielona na ścianę przednią, tylną i przyśrodkową oraz wierzchołek i podstawę. W komorze lewej wyróżniamy przedni i tylny mięsień brodawkowaty. Z komory lewej krew wypompowywana jest do aorty przez ujście ograniczane zastawką półksiężycowatą aorty. Między poszczególnymi częściami serca znajduje się przegroda serca. Dzielimy ją na przegrodę międzyprzedsionkową i przegrodę międzykomorową. Przegroda międzykomorowa dzieli się na część mięśniową (dolne 2/3 przegrody) oraz na część błoniastą ( górna 1/3 ). Ściany serca zbudowane są z trzech warstw. Wnętrze serca zbudowane jest z wsierdzia. Warstwę pośrednią tworzy środsierdzie. W skład śródsierdzia wchodzi szkielet serca, warstwa mięśniowa oraz układ bodźco-przewodzący serca. Mięśniówka przedsionków składa się z włókien powierzchownych i głębokich. Mięśniówka komór utworzona jest przez zewnętrzną warstwę skośną, wewnętrzną okrężna i zewnętrzną podłużną. Układ przewodzący serca utworzony jest przez część zatokowo-przedsionkową oraz część przedsionkowo-komorową. Węzeł zatokowo-przedsinkowy znajdujący się w górnej ścianie przedsionka prawego i należy do pierwszej części. Węzłe przedsionkowo-komorowy leżący na dnie przedsionka i wraz z pęczkiem przedsionkowo-komorowym należy do części drugiej. Pęczek przedsionkowo-komorowy składa się z odnogi wspólnej, która biegnie po prawej stronie części błoniastej przegrody międzykomorowej. Następnie rozdziela się na dwie odnogi-prawą i lewą, w miejscu przejścia części błoniastej w część mięśniową przegrody międzykomorowej. Odnoga prawa rozchodzi się w ścianie prawej komory, natomiast odnoga lewa rozgałęzia się w komorze lewej. Włókna odchodzące od obu odnóg noszą nazwę włókien Purkinjego. Ostatnią warstwę zewnętrzną wchodzącą w skład ścian serca jest nasierdzie, które stanowi część surowiczą worka osierdziowego. Unaczynienie serca pochodzi z obu tętnic wieńcowych odchodzących od aorty wstępującej. Tętnica wieńcowa lewa odchodzi od lewej zatoki aorty. Biegnie między pniem płucnym a uszkiem lewym i na całej długości okrywa ją tkanka tłuszczowa. Oddaje dwie gałęzie- gałąź międzykomorową przednią i gałąź okalającą. Gałąź międzykomorowa przednia biegnie na przedniej powierzchni serca w bruździe międzykomorowej przedniej. Zaopatruję ścianę komory prawej i lewej a także przednie 2/3 przegrody międzykomorowej. Gałąź okalająca biegnie w bruździe wieńcowej na powierzchni przeponowej serca. Wysyła swoje gałęzie do lewego przedsionka i lewej komory. Tętnica wieńcowa prawa odchodzi od prawej zatoki aorty i biegnie w pobliżu uszka prawego a następnie schodzi do bruzdy wieńcowej. Oddaje w swoim przebiegu gałąź międzykomorową tylna. Tętnica wieńcowa prawa zaopatruje prawy przedsionek, prawą komorę i 1/3 tylną przegrody międzykomorowej. Odpływ krwi żylnej odbywa się bezpośrednio lub drogą zatoki wieńcowej do prawego przedsionka. Dopływy zatoki wieńcowej stanowią : żyła sercowa wielka, która biegnie w bruździe międzykomorowej przedniej, żyła sercowa mała, żyła sercowa średnia biegnąca w bruździe międzykomorowej tylnej, żyła tylna komory lewej i żyła skośna przedsionka prawego. Serce unerwione jest przez dwa komponenty-współczulny i przywspółczulny, które wytwarzają splot sercowy. Włókna współczulne pochodzą od nerwu sercowo szyjnego górnego, środkowego i dolnego oraz od nerwów sercowo piersiowych. Włókna przywspółczulne zapewnia nerw błędny.

Zawał mięśnia sercowego

Zawał mięśnia sercowego jest jednostką chorobową, w której na skutek ograniczonego lub zatrzymanego dopływu krwi do określonej części mięśniówki serca dochodzi do obumarcia komórek. Najczęściej wymienianą przyczyną zawału mięśnia sercowego jest miażdżyca naczyń wieńcowych kiedy dochodzi do zaczopowania światła naczynia przez blaszki miażdżycowe. Ewentualnie blaszka może doprowadzić do rozdarcia ściany naczynia. Najczęściej dochodzi do zatoru w lewej tętnicy wieńcowej, więc najbardziej narażona na zawał jest mięśniówka lewej komory oraz przegrody międzykomorowej. Zawały dotyczące innych części serca występują bardzo rzadko. Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia zawału należą: podeszły wiek, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu we krwi, cukrzyca, otyłość.

Referencje:

1. O'Brien JP, Srichai MB, Hecht EM, Kim DC, Jacobs JE. Anatomy of the heart at multidetector CT: what the radiologist needs to know. Radiographics. 2007 Nov-Dec;27(6):1569-82.
2. Hansen JH, Uebing A, Scheewe J, Kramer HH, Fischer G. Angiographic evaluation of the coronary artery anatomy in patients with hypoplastic left heart syndrome. European journal of cardio-thoracic surgery 2012 Mar;41(3):561-8.
3. Boxt LM. CT anatomy of the heart. The international journal of cardiovascular imaging 2005 Feb;21(1):13-27.
4. Goo HW, Park IS, Ko JK, Kim YH, Seo DM, Yun TJ, Park JJ, Yoon CH. CT of congenital heart disease: normal anatomy and typical pathologic conditions. Radiographics. 2003 Oct;23 Spec No:S147-65.
5. Valensi P, Lorgis L, Cottin Y. Prevalence, incidence, predictive factors and prognosis of silent myocardial infarction: a review of the literature. Archives of cardiovascular disease 2011 Mar;104(3):178-88.
6. Thygesen K, Alpert JS, White HD; Joint ESC/ACCF/AHA/WHF Task Force for the Redefinition of Myocardial Infarction. Universal definition of myocardial infarction. European Heart Journal Eur Heart J. 2007 Oct;28(20):2525-38.