Atlas Anatomii Klinicznej

Nerw pośrodkowy. Zespół cieśni nadgarstka.

Nerw pośrodkowy pochodzie ze splotu ramiennego, gdzie rozpoczyna się dwoma korzeniami – przyśrodkowym (C8-Th2) i bocznym (C5-C7). Korzenia zlewają się na wysokości skrzyżowania dolnego brzegu mięśnia piersiowego mniejszego z tętnicą pachową.

Na ramieniu nerw pośrodkowy lokalizuje się w bruździe pośrodkowej mięśnia dwugłowego ramienia. Początkowo znajduje się bocznie od tętnicy ramiennej, w dalszym odcinku krzyżuje ją od przodu i biegnie po jej przyśrodkowej stronie, aż do dołu łokciowego.

Na przedramieniu nerw pośrodkowy znajduję się pomiędzy mięśniem zginaczem palców powierzchownym a głębokim. W dystalnej części przedramienia znajduje się bardziej powierzchownie. Osiąga rękę przechodzą pod troczkiem zginaczy przez kanał nadgarstka.

Nerw pośrodkowy unerwia ruchowo większą część mięśni przedniego przedziału przedramienia. Ruchowo unerwia 2/3 powierzchni dłoniowej ręki oraz skórę trzech pierwszych palców.

Gałęzie nerwu pośrodkowego to:

• Gałąź okostno-naczyniowa dla kości ramiennej.

• Gałąź do stawu łokciowego.

• Gałąź do powierzchownej warstwy przedniej grupy mięśni przedramienia.

• Gałąź głębokiej warstwy przedniej grupy mięśni przedramienia.

• Nerw między kostny przedni przedramienia.

• Gałąź dłoniowa nerwu pośrodkowego.

• Gałęzie do mięśniu kłębu kciuka.

• Nerwy dłoniowe wspólne palców.

Porażenie nerwu pośrodkowego, zespół cieśni nadgarstka.

Do uszkodzenia nerwu pośrodkowego dochodzi najczęściej na ramieniu lub w dolnym odcinku przedramienia, ponieważ w tych obszarach kończyny górnej nerw pośrodkowy leży najbardziej powierzchownie.

Uszkodzenie nerwu pośrodkowego skutkuje zaburzeniem ruchowym, czuciowym i wegetatywnym kończyny górnej.

Zaburzenie ruchowe :

• Ograniczone czynne nawracanie przedramienia.

• Osłabione zginanie ręki.

• Zniesione zginanie palca I, II i częściowo III („ręka błogosławiąca”).

• Ograniczona ruchomość kciuka, brak możliwości zginania i przeciwstawiania („ręka małpia”).

Zaburzenia czucia obejmuje zakres unerwienia czuciowego nerwu pośrodkowego.

Zaburzenia wegetatywne dotyczą głównie naczyń. Skóra jest wysuszona, zimna, zasiniona a paznokcie ulegają zmianą chorobowym.

Zespół cieśni nadgarstka jest efektem długotrwałego ucisku nerwu pośrodkowego w odcinku kanału nadgarstka. Przyczyną ucisku na nerw jest obrzęk tkanki łącznej otaczającej nerw w kanale nadgarstka lub zapalenie samego nerwu.

Objawy ucisku na nerw pośrodkowy w zespole cieśni nadgarstka to:

• Utrudnione zaciśnięcie ręki w pięść.

• Wypadanie z dłoni trzymanych przedmiotów.

• Brak precyzji i ograniczenie ruchów ręki.

• Zanik mięśni kłębu kciuka.

• Mrowienie w nadgarstku lub okolicy kciuka.

Objawy zespołu cieśni nadgarstka nasilają się w po uniesieniu kończyny a zmniejszają po opuszczeniu. Główne przyczyny zespołu cieśni nadgarstka, to reumatoidalne zapalenie stawów, ciąża lub związane z wykonywanym zawodem, na przykład długa praca przy komputerze przy użyciu myszki.

Leczenie polega na farmakoterapii lub przecięcia troczka zginaczy w celu odbarczenia nerwu pośrodkowego.

Piśmiennictwo

1. Loukas M, Louis RG Jr, Stewart L, Hallner B, DeLuca T, Morgan W, Shah R, Mlejnek J. The surgical anatomy of ulnar and median nerve communications in the palmar surface of the hand. Journal of Neurosurgery. 2007 May;106(5):887-93.
2. Kozin SH. The anatomy of the recurrent branch of the median nerve. The Journal of Hand Surgery. 1998 Sep;23(5):852-8.
3. BLUNT MJ. The vascular anatomy of the median nerve in the forearm and hand. Journal of Anatomy. 1959 Jan;93(1):15-22.
4. Park GY, Kim SK, Park JH. Median nerve injury after carpal tunnel injection serially followed by ultrasonographic, sonoelastographic, and electrodiagnostic studies. American Journal of Physical Medicine and Rehabilitation. 2011 Apr; 90(4):336-41.
5. Ibrahim I, Khan WS, Goddard N, Smitham P. Carpal tunnel syndrome: a review of the recent literature. The Open Orthopedics Journal. 2012;6:69-76.